Tasarım Patentinin Gücü ve İhlali:Bir Kararname Analizi

Dava İle İlgili Açıklamalar

“İçtihat Metni”

MAHKEMESİ : İSTANBUL (KAPATILAN) 4. FİKRÎ VE SINAÎ HAKLAR HUKUK MAHKEMESİ

Taraflar arasında görülen davada İstanbul (Kapatılan) 4. Fikrî ve Sınaî Haklar Hukuk Mahkemesi’nce verilen 24.06.2016 gün ve 2014/68 – 2016/100 sayılı kararı onayan Daire’nin 23.05.2018 gün ve 2016/10299 – 2018/3896 sayılı kararı aleyhinde asıl davada davalı-birleşen davada davacı … vekili tarafından karar düzeltilmesi isteğinde bulunulmuş ve karar düzeltme dilekçesinin süresi içinde verildiği de anlaşılmış olmakla, dosya için düzenlenen rapor dinlenildikten ve yine dosya içerisindeki dilekçe, layihalar, duruşma tutanakları ve tüm belgeler okunup, incelendikten sonra gereği konuşulup düşünüldü:

Davacının İddia ve Görüşleri

Davacı vekili, müvekkilinin plastik bayan etek askılarında yenilik adlı 2012/04446 sayılı faydalı model belgesinin ve ayrıca 2012/02535 numaralı endüstriyel tasarım tescilinin bulunduğunu, davalı tarafın ise faydalı model ve tasarım tescilinden kaynaklanan hakları ihlal eder nitelikte üretim ve satış yaptığını, bu nedenle müvekkillerinin maddi ve manevi zarara uğradığını ileri sürerek; tasarım ve faydalı modelden doğan haklara tecavüzün ve haksız rekabetin tespitini, tecavüzün durdurulmasını, önlenmesini, giderilmesini, davalı tarafın imal ve satışını yaptığı tecavüz konusu ürünlere ve üretim araçlarına el konulmasını, toplanmasını ve imhasını, şimdilik 10.000.- TL maddi, 40.000.- TL manevi tazminatın dava tarihinden itibaren ticari faiziyle birlikte tahsilini talep etmiştir.

Davalının İddia ve Görüşleri

Davalı vekili, davacı tarafın dayandığı endüstriyel tasarım ve faydalı model belgelerinin yeni ve ayırt edici olmadığını, her iki tescil belgesi hakkında İstanbul 3. Fikrî ve Sınaî Haklar Hukuk Mahkemesi’nde 2014/95 Esas sayılı hükümsüzlük davası açtıklarını ve birleştirme talep ettiklerini, bu davanın sonucunun bekletici mesele yapılması gerektiğini, davacının tescil belgelerinin kötüniyetli olarak alındığını savunarak davanın reddini istemiştir.

Birleşen davada davacı vekili, davacının 2012/04446 numaralı faydalı model belgesinin yeni olmadığını, bu belgeye konu buluşun başvuru tarihinden önce Türkiye’de ve dünyada kullanıldığını, buluşa konu ürünün 09/03/2009 tarihinde satıldığını, bu ürüne ilişkin katalogların bulunduğunu, faydalı model konusu ürünlerin en az 5 yıldır üretilip satıldığını, tasarım tescil belgesine konu modelin kopyasının da Urhan Plastik Şirketi tarafından yıllardır sergilendiğini, tasarımın da yeni ve ayırt edici olmadığını savunarak faydalı model ve tasarım tescil belgelerinin hükümsüzlüğüne karar verilmesini talep ve dava etmiştir.

Birleşen davada davalı vekili hükümsüzlük taleplerinin reddi gerektiğini savunmuştur.

Yerel Mahkeme Kararı

Mahkemece, tüm dosya kapsamına göre asıl davanın kısmen kabul kısmen reddi ile; davacının tasarımının, başvuru tarihi itibariyle yeni ve ayırt edici olduğu gerekçesiyle tasarım hükümsüzlüğü talebinin reddine, davalı tarafın dava konusu ürünlerinin, davacının tasarım tescil belgesine konu tasarımıyla çok belirgin biçimde benzer olduğu, bilgilenmiş kullanıcı gözünde her iki tarafın ürünlerinin görünüm olarak birbirinden ayırt edilmelerinin güç olduğu dolayısıyla davalı tarafın dava konusu elbise askısı modellerinin, 554 sayılı KHK’nın 48. madde gereğince tasarım tescilinden kaynaklanan haklarına tecavüz ve haksız rekabet oluşturduğunun tespitine, bu tecavüzün durdurulmasına, önlenmesine, giderilmesine, davalı tarafa ait dava konusu ürünlerin toplatılmasına, el konulmasına, ve karar kesinleştikten sonra imhasına, salt bu ürünleri üretmeye tahsis edilmiş üretim aracı tespit edilemediğinden üretim araçları yönünden el koyma ve imha taleplerinin reddine, davalının eyleminin davacının tasarım tescilinden kaynaklanan haklarına tecavüz oluşturduğu ve aynı zamanda haksız rekabet teşkil ettiği gerekçesiyle davacının maddi ve manevi tazminat taleplerinin davalı tarafın dava konusu ürünleri üretmeye başladığı tarihten davanın açıldığı tarihe kadarki dönem için 554 sayılı KHK’nın 52/2-c maddesine göre davacının talep edebileceği lisans bedelinin 7.898,26 TL olduğu gerekçesiyle bu miktar üzerinden maddi tazminata ve takdiren 7.500.- TL manevi tazminata 14/03/2014 tarihinden itibaren hesaplanacak ticari faizle birlikte davalıdan tahsiliyle davacılara verilmesine, fazlaya dair maddi ve manevi tazminat taleplerinin reddine, birleşen davada; davanın kısmen kabulü ile, birleşen davada davalı adına tescilli 2012/04446 sayılı faydalı model belgesinin hükümsüzlüğüne, 2012/02535 sayılı tasarım tescil belgesi yönünden hükümsüzlük talebinin reddine dair verilen karar asıl davada davalı vekilinin temyiz istemi üzerine Dairemizce onanmıştır.

Bu kez asıl davada davalı-birleşen davada davacıdan … vekili karar düzeltme isteminde bulunmuştur.

Yargıtay Kararı

1- Dosyadaki yazılara, mahkeme kararında belirtilip Yargıtay ilamında benimsenen gerektirici sebeplere göre, davalı vekilinin HUMK 440. maddesinde sayılan hallerden hiçbirisini ihtiva etmeyen aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan sair karar düzeltme isteğinin reddi gerekir.

2- Asıl dava; 2012/02535 numaralı tasarıma tecavüzün tespiti ve maddi manevi tazminat istemine, Birleşen dava ise; davalı adına tescilli tasarımın hükümsüzlüğü istemine ilişkindir.

Mahkemece, asıl davada davacı/birleşen davada davalı adına tescilli 2012/02535 numaralı etek askısı tasarımının yatay yüzeyinde yer alan baklava deseninin hem mukavemet arttıran işlevsel özelliğinin bulunduğu, hem de ürüne görsellik kattığı gerekçesiyle tasarımın yeni olduğu kabul edilmiştir. Ancak 554 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin 10/1. maddesindeki “Teknik fonksiyonun gerçekleştirilmesinde, tasarımcıya, tasarıma ilişkin özellik ve unsurlarda hiçbir seçenek özgürlüğü bırakmayan tasarımlar koruma kapsamı dışındadır.” düzenlemesi uyarınca, tasarım korumasında işlevsellik koruma kapsamına dahil edilmemiş olup, işlevsel bir amaca hizmet amacıyla ortaya çıkmış görünümler de tasarım korumasının dışında olup, söz konusu unsurlar şartları varsa ancak patent veya faydalı model korumasıyla korunabilirler. O halde somut olayda Mahkemece, tasarıma işlevsellik katan görsel unsurların tasarım koruması kapsamı dışında bırakılarak yeni ve ayırt edicilik konusunda bir değerlendirme yapılması gerekirken, ürün üzerindeki işlevselliği arttırdığı belirtilen desenler dikkate alınarak tasarımın yeni ve ayırt edici olduğu gerekçesiyle birleşen davadaki tasarımın hükümsüz kılınması talebinin reddi ile asıl davadaki tasarıma tecavüzün tespiti meni ve tazminat talebinin kabulüne karar verilmesi ve işbu kararın Dairemizce onanması doğru olmamış bu nedenle karar düzeltme isteminin kabulüne karar verilmiştir.

3- Ayrıca 554 sayılı KHK’nin 45. maddesine göre, tasarımın hükümsüzlüğüne karar verilmesi halinde kararın sonuçları geçmişe etkili olarak hüküm ve sonuç doğuracağından, Bakırköy 1. Fikrî Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi’nin 2017/191 Esas sayılı dosyasında verilen 14.11.2017 tarihli kararla yeni ve ayırt edici olmadığı gerekçesiyle bu dosyada da dava konusu olan tasarımın hükümsüzlüğüne karar verildiği, kararın henüz kesinleşmediği tespit edildiğinden, Mahkemece gerektiğinde, 2017/191 Esas sayılı dosya ve dosya kapsamında bulunan bilirkişi raporları da incelenip değerlendirilerek bir sonuca varılması gerektiğinden eksik incelemeye dayalı verilen kararın Dairemizce onanması doğru olmamış, bu sebeple de karar düzeltme talebinin kabulü ile Dairemizin onama ilamının kaldırılarak kararın bozulmasına karar vermek gerekmiştir.

SONUÇ:

Yukarıda (1) numaralı bentte açıklanan nedenlerle asıl davada davalı- birleşen davada davacı … vekilinin karar düzeltmeye dair sair itirazlarının reddine; (2) ve (3) numaralı bentlerde açıklanan nedenlerle asıl davada davalı- birleşen davada davacı … vekilinin karar düzeltme talebinin kabulü ile Dairemizin onama ilamının kaldırılmasına, yerel mahkeme kararının yukarıda belirtilen gerekçe doğrultusunda BOZULMASINA, ödediği temyiz peşin, temyiz ilam ve karar düzeltme harçlarının isteği halinde karar düzeltme isteyen asıl davada davalı-birleşen davada davacı …’a iadesine, 25/11/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Kaynakça ; Yargıtay

Tasarım Patentinin Geçerliliği Üzerine Bir Hukuk Davası: Detaylı Analiz

Bu yazı, bir tasarım patentinin süresi üzerine açılan bir davada, mahkeme tarafından ayrıntılı bir şekilde incelenmeye başlandı. Özellikle patent hakkı seçeneği iddiası, tasarımın yeni ve ayırt edici olup olmadığı gibi konular üzerinde duracağız.

Davanın Özeti

Davacı şirket, plastik bayan etek askıları için sahip olduğu bir tasarım patentinin davalı şirket tarafından ihlal edildiğini iddia etmiştir. Davalı şirket ise, patentli tasarımın yeni ve ayırt edici olmadığını, dolayısıyla geçersiz olduğunu savunmuştur. Mahkeme, ilk olarak davacının haklı olarak karar vermiş ancak daha sonra yargılama kararıyla bu karara dahil edilmiş ve tasarlanmış bazı unsurların işlevsel olduğu patent koruması kapsamında değerlendirilemeyeceği varılmıştır.

Mahkeme Kararları ve Değerlendirmesi

• Birinci Derece Mahkeme Kararı: İlk derece mahkemesi, davacı şirketin tasarımının yeni ve ayırt edici olduğunu ve davalı şirket bu tasarımı taklit ettiğini tespit ederek, davacı şirket faaliyetine karar veriyor.
• Yargıtay Kararı: Yargıtay, davayı bozarak, tasarımın bazı unsurlarının ürününün çözülene hizmet ettiği ve bu nedenle tasarım koruması kapsamında değerlendirilemeyen bilgiler vardır. Yargıtay, tasarımın yeni ve ayırt edici olup olmadığı konusunda daha fazla bir inceleme işleminin gerçekleştirilmesine karar verdi.

Kararın Hukuki Sonuçları

Bu karar, tasarım patentlerinin kapsamı ve sınırları konusunda önemli bir örnek teşkil etmektedir. Karar, aşağıdaki noktaları vurgulamaktadır:

• Tasarımın Yeni ve Ayırt Edici Olma Şartı: Bir tasarımın patent alabilmesi için yeni ve ayırt edici olması gerekmektedir. Yani, daha önce benzer bir tasarımın bulunmaması ve tasarımın diğer tasarımlardan kolayca ayırt edilebilmesi gerekmektedir.
• Seçimsellik ve Tasarım Koruması: Bir tasarımın işlevsel bir amaca hizmet eden unsurları, tasarım koruması kapsamında değerlendirilebilir. Örneğin, bir parçanın yağını sağlayan bir desen, sadece bu işlevi görmek için tasarım koruması almayabilir.
• Patent İhlali: Bir kişinin başkasının patentli tasarımını izinsiz olarak kullanılmasına, patentin işlenmesi olarak kabul edilir. Patentin şekli durumunda, patent sahibinin tazminatının açılabilmesi ve bozulmasının durdurulmasını talep edemez.

Sonuç

Bu dava, tasarım patentlerinin hazırlanması ve korunması sürecinde dikkat edilmesi gereken noktalar ortaya koymaktadır. Tasarım sahiplerinin, tasarımlarının yeni ve ayırıcı olup olmadığı ve işlevsel unsurların içerip içermediğini incelemelidir. Ayrıca, patentin durumu durumunda hukuki yollara başvurmak hakları doğururlar.